Αθήνα 31. 1. 1966
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἔχουμε ἑορτή. Εἶνε ἡ ἡμέρα τῶν γραμμάτων, τῆς χριστιανικῆς παιδείας· ἑορτάζουν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι. Δὲν εἶνε εὔκολο νὰ ὑμνήσῃς «τοὺς τρεῖς μeγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος» (ἀπολυτ.). Εἴμαστε νᾶνοι μπροστὰ σὲ γίγαντες.
Φώτης Κόντογλου
Θέλω νὰ µιλήσω γιὰ τὸν ἅγιο Βασίλειο, ἀλλὰ νὰ µὴν πῶ τὰ συνηθισµένα ποὺ λένε ὅσοι γράφουνε γι’ αὐτὸν τὸν ἀληθινὰ Μέγαν ἅγιο. Προπάντων κάποιοι θεολόγοι φραγκοδιαβασµένοι, ποὺ δὲν τοὺς ἐνδιαφέρει σχεδὸν καθόλου ἡ ἁγιότητά του κ’ ἡ κατὰ Θεὸν σοφία του, ἀλλὰ ἡ “θύραθεν” σοφία του, ἡ γνώση ποὺ εἶχε στὰ ἑλληνικὰ γράµµατα, στὴ ρητορικὴ καὶ στ’ ἄλλα ἐφήµερα καὶ ἐξωτερικὰ στολίδια αὐτῆς τῆς βαθειᾶς ψυχῆς, λησµονώντας τί γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος γιὰ τὴν κοσµικὴ σοφία, ποὺ τὴ λέγει “µωρίαν παρὰ τῷ Θεῷ”.
Το κείμενο που ακολουθεί λέει τα πάντα για το ήθος και το φρόνημα του αγίου Βασιλείου. Και από τον διάλογο που ακολουθεί μεταξύ του Μεγάλου Βασιλείου και του πανίσχυρου μετά τον αυτοκράτορα άρχοντα Μοδέστου, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί η Εκκλησία ονόμασε τον Άγιο Βασίλειο, «ΜΕΓΑ»!
Η συνομιλία του με τον Μόδεστο έχει ως εξής:
Δημήτρης Νατσιός, δάσκαλος-Κιλκίς
Ὅσοι δάσκαλοι «ἀπομείναμε πιστοί στήν παράδοση, ὅσοι δέν ἀρνηθήκαμε τό γάλα πού βυζάξαμε, ἀγωνιζόμαστε, ἄλλος ἐδῶ, ἄλλος ἐκεῖ, καταπάνω στήν ψευτιά. Καταπάνω σ’ αὐτούς πού θέλουνε τήν Ἑλλάδα ἕνα κουφάρι χωρίς ψυχή, ἕνα λουλούδι χωρίς μυρουδιά». (Κόντογλου).
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΗΝΑ
Ὁ Θεός ἔδωσε στούς Ἁγίους Του, τήν μακαριότητα μέ τόν λόγο τῆς Σοφίας Του καί τῆς γνώσεως. Αὐτό τό ἔκανε ἀφ’ ἑνός μέν γιά νά δοῦμε, μέ τήν πνευματική γνώση, τούς ἀπόκρυφους θησαυρούς τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν πού μᾶς χάρισε διά τῆς θείας Ἐνανθρωπήσεως, ἀφ’ ἑτέρου δέ γιά νά γνωστοποιήσουμε στούς πλησίον μας, μέ τόν λόγο τῆς Σοφίας Του, τόν πλοῦτο τῆς ἀγαθότητός Του, ἤτοι τά ἀγαθά τῆς αἰωνίου ζωῆς τά ὁποῖα ἑτοίμασε νά ἀπολαύσουν Ἐκεῖνοι πού Τόν ἀγαποῦν ἀπό καταβολῆς κόσμου. Ὅλη ἡ Ἀλήθεια ἐνσαρκώθηκε, ἐνηνθρώπησε.
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Τόσο η ιστορία όσο η Εκκλησία υπήρξαν φειδωλές στον χαρακτηρισμό του «Μεγάλου». Ελάχιστοι έλαβαν τον τίτλο «Μέγας». Ένας από αυτούς υπήρξε ο κορυφαίος άγιος της Εκκλησίας μας Μέγας Βασίλειος, ο οποίος έλαβε επάξια αυτόν τον τίτλο, διότι σφράγισε με την προσωπικότητά του την ιστορία σε μια από τις κρισιμότερες ιστορικές φάσεις της ανθρωπότητας.
Γεννήθηκε το 330 στη Νεοκαισάρεια του Πόντου. Ο πατέρας του Βασίλειος ήταν ονομαστός ρήτορας της περιοχής και η μητέρα του Εμμέλεια ήταν απόγονος αριστοκρατικής ρωμαϊκής οικογένειας. Ήταν ένθερμοι Χριστιανοί. Σπουδαίο ρόλο στη ζωή του έπαιξε η γιαγιά του Μακρίνα, η οποία υπήρξε μαθήτρια του αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας. Αυτή τον μύησε στην χριστιανική ευσέβεια.
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Η ελληνική παιδεία και ο πολιτισμός έχουν τη δική τους εορτή. Στις 30 Ιανουαρίου εορτάζουν μαζί με την Εκκλησία μας τη μνήμη τριών ξεχωριστών προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των ισάριθμων Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Τιμώντας εκείνους, τιμούμε μαζί όλα τα ευγενή ανθρώπινα επιτεύγματα και τον πολιτισμό, διότι αυτοί τα βίωσαν και τα καλλιέργησαν στο έπακρο και γι’ αυτό δικαίως καθιερώθηκαν προστάτες τους.
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 1-1-2002]
Σήμερα η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, άγει τρεις γιορτές. Την οκταήμερο περιτομή του Χριστού, τη μνήμη του αγίου Βασιλείου και την πρωτοχρονιά. Αφού η έννοια του χρόνου απασχολεί τον Χριστιανό και είναι πολύτιμη για τη σωτηρία του. Θα μείνουμε όμως να δούμε τη θαυμαστή προσωπικότητα του ἐν ἁγίοις Μεγάλου Βασιλείου.
Μεγάλου Βασιλείου
Άι κακοπάθειαι του σώματος και πάντα τα επίμοχθα και θλιβερά, δίδονται διά να σταματήσουν το κακόν, και την αμαρτίαν. Διά τούτων ( = με αυτά ) ο Θεός προσπαθεί να εκκόψη την ρίζαν και αιτίαν του κακού, καθ’ όν τρόπον και ο ιατρός διά λυπηρών και οδυνηρών εγχειρήσεων προσπαθεί να εξαλείψη την ασθένειαν. Καταστροφαί δε πόλεων και αφανισμός στρατοπέδων ( = στρατιών ) και ναυάγια και όλαι αι πολυάνθρωποι φθοραί, είτε εκ της γης, είτε εκ της θαλάσσης, είτε εκ του αέρος, είτε εκ του πυρός είτε εξ οποιασδήποτε αιτίας προέρχονται, γίνονται διά να σωφρονήσουν και να συνετίσουν τους υπολοίπους, διότι ο Θεός την γενικήν των κοινωνιών κακίαν και πονηρία διά δημοσίων μαστίγων περιορίζει.
Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου στην Romfea.gr
Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών
Δρος Θεολογίας
Συχνά πυκνά ακούγεται να διακηρύττουν Έλληνες και ξένοι μελετητές ότι η Ευρωπαϊκή Αναγέννηση και ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός αποτελούν την πιο λαμπρή συνέχεια της Αρχαιοελληνικής Παιδείας.
Αληθεύει, όμως, αυτός ο ισχυρισμός; Στεντορεία τη φωνή απαντούμε: Όχι!
Η αρνητική απάντησή μας εδράζεται στο γεγονός ότι κανείς από τους Ευρωπαίους φιλοσόφους δεν μπόρεσε να συντελέσει με την ουμανιστική διδασκαλία του στην πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου, ο οποίος εισήλθε πλέον ορμητικά στην σκηνή του Ευρωπαϊκού θεάτρου του παραλόγου.
Ιωάννης Λίτινας
«Ἐπειδὴ δυσθήρατος ἡ ἀλήθεια, πανταχόθεν ἡμῖν ἐξιχνευτέα»1. Επειδή η αλήθεια δύσκολα συλλαμβάνεται, πρέπει από παντού να την εξιχνιάζουμε, προτρέπει ο Μέγας Ιεράρχης. Αυτό είναι ένα καθήκον που πρέπει να συνέχει κάθε πιστό που γνωρίζει τον σκοπό της κλήσεώς του.
Η Τριαδολογία του Μ. Βασιλείου ως υπόβαθρο της δογματικής διδασκαλίας της Εκκλησίας για τις εικόνες.
Δημήτριου Τσελεγγίδη Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Η δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας για τις εικόνες1, όπως αυτή αναπτύχθηκε από τους εικονόφιλους πατέρες του Η’ και Θ’ αιώνα και όπως διατυπώθηκε από την Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο, συνδέεται άρρηκτα με την προγενέστερη θεολογική παράδοση της Εκκλησίας και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της όλης θεολογίας της.
Πρωτοπρεσβυτέρου ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ομοτίμου καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών
1. Η αποκτηθείσα εμπειρία από την προενταξιακή διαδικασία (από το 1958) και την μετέπειτα ένταξή μας στην Ενωμένη Ευρώπη, οδήγησε σε κάποιες αξιωματικές αρχές, ως σταθερές της πορείας μας μέσα σ’ αυτήν. Η πρώτη αρχή είναι, ότι το πρόβλημα δεν είναι η Ευρώπη, όπως δεν υπήρξε ποτέ πρόβλημα κάθε αναγκαστικός αναπροσανατολισμός της εθνικής μας πολιτικής σ’ όλη την ιστορική μας διάρκεια. Το πρόβλημα είμαστε εμείς, η δική μας δηλαδή παρουσία μέσα στην Ευρώπη. Η δεύτερη αρχή είναι, ότι το πρόβλημα της Ευρώπης δεν είναι πρώτιστα πολιτικό ή οικονομικό, αλλά πνευματικό και πολιτιστικό. Διότι το αμείλικτο ερώτημα είναι, ποιον άνθρωπο και ποια κοινωνία μπορεί να παραγάγει η Ενωμένη Ευρώπη, και τελικά ποιον πολιτισμό.
(Αναφορά στο ομώνυμο ξωτικό – καρικατούρα των εορτών)
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Οι εορτές του δωδεκαημέρου, όπως ονομάζονται οι ημέρες των εορτών των Χριστουγέννων έως και των Θεοφανίων, αποτελούν ένα σημαντικό εορτολογικό σταθμό στη συνείδηση των ορθοδόξων νεοελλήνων. Για τους πιστούς αυτή η αγία περίοδος είναι ευκαιρία για πνευματική ανάταση και περισυλλογή. Για τη συντριπτική όμως πλειοψηφία των ανθρώπων όμως είναι ευκαιρία για εφήμερες κοσμικές και φτηνές ενασχολήσεις. Υπό την επίδραση της δυτικοευρωπαϊκής κοσμικής και υλιστικής κουλτούρας παραμερίστηκε το πνευματικό νόημα των αγίων αυτών εορτών και δόθηκε προτεραιότητα σε κάθε είδους καταναλωτισμού και υλικών απολαύσεων. Τα Χριστούγεννα είναι γι’ αυτούς συνώνυμα πια με το εμπόριο και την ψυχαγωγία.
σ.σ. Επίκαιρο όσο ποτέ
Αἰφνιδιάζει, ὡς τολμηρή καί ἀπρόσφορη, ἡ ἄποψη, πώς τό αἴτημα τῆς νομοθετικῆς καί πρακτικῆς ἀποδέσμευσης τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τό θεσμικό πλαίσιο τῆς Πολιτείας δικαιοῦται νά τό παρουσιάσει καί νά τό ὑποστηρίξει, μέ τή δική του ἐκκλησιολογική καί ἱστορική διαλεκτική, ἕνας λειτουργός τοῦ πανίερου Θυσιαστηρίου.
Οἱ εἰσηγήσεις, γιά τό χωρισμό Κράτους-᾿Εκκλησίας, ἠχοῦν μονόπαντα, ἀπό τά στρατηγεῖα τῆς ἀπέναντι ὄχθης. Οἱ ἀκοές μας ἔχουν στομώσει ἀπό τά μακρόσυρτα, ἠχηρά συνθήματα καί ἀπό τίς νευρώδεις ἀπαιτήσεις τῶν ἐκπροσώπων τοῦ στρατευμένου ἀθεϊσμοῦ καί τῶν διαφημιστῶν τοῦ, πνευματικά ἀχρωμάτιστου, ἀλλά ὁμοιόμορφου, παγκοσμιοποιημένου ἐκσυγχρονισμοῦ. Τόν ὀρυμαγδό τόν ἐντοπίζουμε -δεκαετίες τώρα- νά ξεσηκώνεται ἀπό τά στρατηγεῖα τῆς μανιακῆς ἀντιεκκλησιαστικῆς προπαγάνδας καί νά περνάει στήν πίστα τῶν κοινωνικοπολιτικῶν ἀντιπαραθέσεων ὡς προοπτική “πολιτιστικῆς ἀνάπτυξης” καί “προόδου”.
ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ 